Open source en onderwijs: het klinkt als een logische combinatie. Vrijheid, samenwerking, aanpasbaarheid. En toch... het beklijft maar niet. Waarom?

De gemiddelde docent raakt al in paniek als een bureaublad-icoontje onverwachts verschuift. Laat staan dat we ineens met een ander besturingssysteem of een compleet nieuwe digitale werkomgeving aan de slag gaan. “Waar is Word gebleven?”, “Mijn bestanden zijn weg!”, of de klassieker: “Hij doet het niet meer.”

Maar er is hoop.

Winux: de brug naar herkenbaarheid

We zien nu ontwikkelingen zoals Winux, een Linux-omgeving die sprekend lijkt op de vertrouwde Windows-omgeving. Voor de gebruiker bijna niet te onderscheiden, maar onder de motorkap volledig open source en vrij aanpasbaar. Het verlaagt de drempel, precies wat we nodig hebben. Geen command line-angst meer. Geen moeilijke overstappen. Gewoon: klikken, typen, opslaan.

Ik werk er nu paar weken mee en zelfs mijn Onedrive kon ik gebruiken inclusief Copilot!!! Alsof ik met Windows werkte.

LibreOffice: het nieuwe normaal?

En dan LibreOffice. Jarenlang in de schaduw van Microsoft Office, maar inmiddels volwassen geworden. Zeker in combinatie met cloudoplossingen als Nextcloud of Collabora Online ziet het er vertrouwd uit, werkt het soepel, en – belangrijk – kost het niks. Geen dure licenties. Geen vendor lock-in. Gewoon software die je kunt gebruiken én aanpassen aan jouw onderwijs.

De Nederlandse Cloud als alternatief

Waarom zouden we dan niet verder kijken dan de bekende reuzen uit de VS? Nederland heeft voldoende kennis, infrastructuur én initiatieven om zelf iets op te bouwen. Een Nederlandse cloudomgeving, gebaseerd op open source, waarin data veilig blijft binnen onze grenzen. Controle, transparantie en soevereiniteit – drie woorden die thuishoren in ons onderwijs.

Wat zijn de alternatieven dan?

Naast Winux en LibreOffice zijn er talloze krachtige open source-oplossingen die perfect passen in het onderwijs:

• Nextcloud: een complete cloudomgeving (bestanden, agenda, e-mail, videobellen) – zelf te hosten, volledig onder controle.
• Moodle: een volwaardig leerplatform dat wereldwijd wordt gebruikt. Aanpasbaar en uitbreidbaar voor elke onderwijsvisie.
• OnlyOffice & Collabora: browsergebaseerde officepakketten die samenwerken met Nextcloud.
• Jitsi Meet: snel en veilig videobellen – zonder account of tracking.
• OBS Studio: krachtige tool voor het opnemen en streamen van lessen, geheel open source.
• Scratch & Snap!: programmeeromgevingen voor beginners, ontwikkeld met open standaarden.

Tot slot

Laten we eerlijk zijn: we gaan de overstap niet maken door nog een keer een flyer over "open source is beter" rond te sturen. We moeten het gelijk simpel maken. Herkenbaar houden. En vooral: durven kiezen.

Als voorbeeld dus https://winuxos.com/features/

Open source is geen alternatief meer. Het is het begin van een nieuw hoofdstuk.

Eric Redegeld